Filip Wilhelm Wittelsbach (urodzony w Neuburg nad Dunajem, 24 listopada 1615 roku, zmarł w Wiedniu, 2 września 1690 roku) herb
Syn Wolfganga Wilhelma Wittelsbacha, hrabiego-palatyna Neuburga i Magdaleny Wittelsbach, córki Wilhelma V Wittelsbach, księcia bawarskiego.
Hrabia-palatyn Palatynatu Neuburg i książę Bergu i Jülich od 20 marac 1653 roku 2 września 1690 roku, książę-elektor Palatynatu Reńskiego od 16 maja 1685 roku do 2 września 1690 roku. Pretendent do korony polskiej w 1669 roku.
8 czerwca 1642 roku w Warszawie poślubił Annę Katarzynę Konstancję Waza (urodzona w Warszawie, 7 sierpnia 1619 roku, zmarła w Kolonii, 8 października 1651 roku), córkę Zygmunta III Wazy, króla Polski, króla Szwedów i Gotów, wielkiego księcia Litwy i Konstancji Austriaczkiej, córki Karola Habsburga, arcyksięcia austriackiego na Styrii, Karyntii, Krainie i Gorycji. W Langenschwalbach, 3 września 1653 roku poślubił Elżbietę Amalię Reginar (Pépinnide-Caroling-Reginar) Hessen-Darmstadt (urodzona w Gießen, 20 marca 1635 roku, zmarła w Neuburg nad Dunajem, 4 sierpnia 1709 roku), córkę Jerzego II Reginar (Pépinnide-Caroling-Reginar), landgrafa heskiego i Zofii Eleonory Wettyn, córki Jana Jerzego I Wettyna, księcia Saksonii.
Urodził się w Neuburgu 27 września 1615 roku. Odebrał staranne katolickie wychowanie. Edukacją młodego hrabiego zajmowali się jezuici. Dzieciństwo spędził w Neuburgu nad Dunajem oraz Düsseldorfie.
W 1642 roku w Warszawie poślubił Annę Katarzynę Konstancję Waza, córkę Zygmunta III Wazy. Anna przywiozła ze sobą spore wiano 243.333 talarów, klejnoty wartę 300.000 talarów, kosztowności ze złota i srebra, tkaniny i perskie dywany. Posag obejmował również posiadłości we Włoszech w Fogii, Kalabrii i Abruzji (spadek po prababce Anny - Bonie Sforzy). Uroczystości ślubne miały miejsce w Krakowie, po czym młoda para spędziła kilka dni na zamku wawelskim w towarzystwie Władysława IV Wazy (syna Zygmunta III, od 1632 roku króla Polski) i jego żony, Cecylii Renaty. Anna zmarła 8 października 1651 roku. Para nie miała dzieci.
Po raz drugi ożenił się w 1653 roku. Jego wybranką została Elżbiety Amalii Hessen-Darmstadt, córka landgrafa heskiego Jerzego II i Zofii Eleonory Wettyn księżniczki saksońskiej. Elżbieta była w ciąży 23 razy, urodziła 17 dzieci z czego 14 dożyło dorosłości i odegrało ważną rolę w historii.
Projekty obrania go królem Polski pojawiły się w 1666 roku. Związane były z planowaną przez króla Jana II Kazimierza abdykacją. Na osadzeniu Wilhelma na tronie polskim zależało głównie dworowi brandenburskiemu, który pragnął zneutralizować kandydaturę francuską księcia Henryka Juliusza Condć (syna słynnego wodza armii francuskiej, Wielkiego Kondeusza). W tym celu podsycał konflikty pomiędzy opozycją a dworem królewskim i popierał rokosz hetmana Jerzego Lubomirskiego, które go finałem była bitwa pod Mątwami w 1666 roku zakończona zwycięstwem rokoszan. Sam hetman po wyjeździe na Śląsk rozważał kandydaturę księcia i zamierzał ją poprzeć na spodziewanej w niedługim czasie elekcji.
W marcu 1668 roku w podpisanym z królem Francji, Ludwikiem XIV, tajnym traktacie Jan Kazimierz po swej abdykacji przewidywał jako następcę księcia Filipa Wilhelma, który stał się głównym kandydatem Wersalu. W 1668 roku podczas bezkrólewia kandydaturę księcia poparł także, obok Ludwika XIV, cesarz austriacki, Leopold l. Na sejmie elekcyjnym, którego obrady rozpoczęły się 2 maja 1669 roku książę Neuburski oraz książę Karol Lotaryński byli tymi obcymi pretendentem, którzy naprawdę liczyli się w rozgrywce o tron polski. Wydawało się, że Filip Wilhelm zostanie wybrany królem polskim, ponieważ uzyskał poparcie senatu oraz posłów prawie wszystkich obcych państw, na czele z Austrią i Francją. Podczas walki propagandowej i polemiki w okresie sejmu elekcyjnego opowiedział się za Neuburczykiem znany później myśliciel, wtedy jeszcze dwudziestotrzyletni, Gotfryd Wilhelm Leibniz. Wydał on nawet broszurę, której tekst wychwalał zalety i popierał starania księcia Filipa Wilhelma do tronu polskiego. Nieprzewidziany i niekorzystny dla księcia przebieg elekcji wyniósł na tron w ogóle niebranego pod uwagę Michała Korybuta Wiśniowieckiego, syna księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, znanego pogromcy Kozaków. Po nieudanej elekcji Filip Wilhelm Neuburski osiadł w swym księstwie i włączył się w wewnętrzną politykę Rzeszy.
W 1685 roku umiera bezpotomnie elektor Palatynatu Reńskiego Karol II Wittelsbach a wraz z nim linia protestancka Wittelsbachów Reńskich Pfalz-Simmern. Tytuł elektorski i ziemie przejmuje Filip Wilhelm jako przedstawiciel katolickiej linii Pfalz-Neuburg (potomkowie króla Niemiec Ruprechta Wittelsbacha). Zmiana wyznania władcy wiązała się ze zmianą wyznania panującego w całym Palatynacie. Filip Wilhelm przyrzekł Karolowi że będzie władcą tolerancyjnym, jednak wśród mieszkańców wyznających kalwinizm rządu katolika budziły negatywne emocje. Dzięki tolerancyjnej polityce wyznaniowej udało się unikać elektorowi zamieszek religijnych. Kolejnym problemem były roszczenia siostry Karola II Elżbiety Charlotty Wittelsbach. W jej imieniu król Francji Ludwik XIV zażądał prawa dziedziczenia Palatynatu Reńskiego spowodowało to wybuch wojny palatynackiej która spustoszyła cały kraj.
Wiosną 1690 roku udał się do Wiednia na koronację swojego wnuka Józefa I Habsburga na króla niemieckiego. Zmarł 2 września 1690 w Wiedniu. Został pochowany w Neuburgu.
Żródła:
"SŁOWNIK WŁADCÓW POLSKI I PRETENDENTÓW DO TRONU POLSKIEGO" - Marcin Spórna, Piotr Wierzbicki.
Filip Wilhelm w "Wikipedia"
13-04-2021